Δεν ήθελα να σκοτώνω, ήταν Έλληνες γαμώτο…

     Ο Κώστας Σκαλτσάς γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1918 στο Πράσινο Γορτυνίας, γιος ενός εύπορου κτηματία που είχε ζήσει χρόνια στην Αμερική. Πέρασε από τρία γυμνάσια, γιατί ήταν «λίγο ζωηρός». Ο πόλεμος του ’40 έκοψε τα όνειρά του να γίνει δικηγόρος. Επιστρατεύτηκε και πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο αλλά ο πόλεμος που σημάδεψε όλη τη μετέπειτα ζωή του ήταν ο Εμφύλιος. Αρχικά υπηρέτησε ως ανθυπολοχαγός στην Εθνοφυλακή και από το 1946 σε μάχιμη μονάδα. Για τις «τρέλες», όπως τις λέει, που έκανε, προβιβάστηκε πέντε φορές επ’ ανδραγαθία και το 1948 μονιμοποιήθηκε στο στρατό με το βαθμό του λοχαγού και εύφημο μνεία της VIII Μεραρχίας. Στις μεγάλες μάχες του Γράμμου το 1948 ήταν ο πρώτος που ανέβηκε στο ύψωμα του «Κλέφτη» και αναφέρεται ονομαστικά στην επίσημη ιστορία του ΓΕΣ. Το 1952 πολέμησε ως διοικητής λόχου στην Κορέα όπου ανδραγάθησε και παρασημοφορήθηκε. Υπηρέτησε στο Επιτελείο, στην Κύπρο (1964-1967) και αποστρατεύτηκε το 1974. Ζει σήμερα στη Νέα Σμύρνη, γεμάτος αναμνήσεις από πολέμους αλλά και μια μόνιμα εύθυμη διάθεση που ξαφνιάζει ευχάριστα τους συνομιλητές του.  

   

«Στον πόλεμο του ’40 με είχανε βάλει τσολιά. Ήμουνα σε Σύνταγμα Ευζώνων γιατί ήμουνα και λεβεντόπαιδο, μην κοιτάς τώρα…» λέει γελώντας…Η Κατοχή τον βρήκε στο χωριό του, το Πράσινο. Η εμφάνιση των αντιστασιακών οργανώσεων και ο αρχικός ενθουσιασμός, τον έκαναν να ενταχθεί στο ΕΑΜ αλλά σύντομα αποχώρησε και έγινε μάλιστα δαχτυλοδεικτούμενος από τους «κομμουνιστές» του χωριού του. Μετά τα Δεκεμβριανά, κλήθηκε ξανά να υπηρετήσει τη θητεία του στην Εθνοφυλακή. «Μας φώναξε το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας στην Αθήνα, ως έφεδρο αξιωματικό (εγώ δεν το ήξερα ότι με είχανε ονομάσει στην Αλβανία). Ήταν να γίνει ένα σύνταγμα από αξιωματικούς και πήγαμε στο Μεσολόγγι να κάνουμε επιστράτευση και μετά ο καθένας θα πήγαινε αλλού. Στο Μεσολόγγι καθίσαμε 1-2 μήνες περίπου. Είχα γνωρίσει πολλούς ανθρώπους, μεταξύ αυτών και το δεσπότη που ήταν απ’ τα Καλάβρυτα…Κάποτε ετοιμαστήκαμε να κάνουμε μια εξόρμηση γιατί είχε εμφανιστεί στην περιοχή αυτός ο κομμουνιστής που του έχουνε και αγάλματα τώρα». Αυτός ο «κομμουνιστής» δεν ήταν άλλος από τον Άρη Βελουχιώτη που είχε ξαναπάρει το δρόμο των βουνών.

            Στις αρχές του 1946 η μονάδα μεταστάθμευσε στην Κόνιτσα όπου άρχιζαν πια οι μάχες με τους αντάρτες. «Εγώ στις μάχες απέφευγα να χτυπήσω κανέναν. Ήσαν Έλληνες γαμώτο κέρατό τους…Έκανα όμως πολλές τρέλες με το λόχο μου –έμπαινα από το αλβανικό έδαφος και τους πλευροκοπούσα κλπ– και οι δικοί μου φοβόντουσαν μήπως σκοτωθώ». Η πρώτη σοβαρή εμπλοκή σε μάχη ήταν η Μάχη της Κόνιτσας το Δεκέμβριο του 1947. «Τι είχα περάσει εγώ εκεί, ούτε ο Χριστός δε γλίτωνε. Και την άλλη μέρα ήρθε και η βασίλισσα η Φρειδερίκη με τα πόδια, εκεί που ούτε τζιπ δεν πέρναγε». Το 1948, εξαιτίας ενός οικογενειακού «ρουσφετιού», το ΓΕΣ ενέκρινε την τοποθέτησή του ως εκπαιδευτή στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών (ΣΕΑ) Κέρκυρας. «Μόλις το άκουσα εγώ, είπα δεν πάω. Να ακυρωθεί». Ο στρατηγός Σκαλτσάς κρατά ακόμα στο προσωπικό αρχείο του την έγγραφη διαταγή του υποστράτηγου Ανδρέα Μπαλοδήμου, διοικητή της VIII Μεραρχίας Ηπείρου με την οποία αποδιδόταν έπαινος στο λοχαγό του 583 Τάγματος Πεζικού για την άρνησή του να εγκαταλείψει το λόχο του, «καίτοι μετατεθείς, επιδειξάμενος ούτω ανωτέρα αντίληψιν των στρατιωτικών του καθηκόντων και πλήρην κατανόησιν του σήμερον διεξαγομένου αγώνος».

Τον Ιούλιο του 1948 ήρθε μια ακόμα προαγωγή επ’ ανδραγαθία για μια ακόμα «τρέλα»: «Πάνω από την Κόνιτσα ήταν ένα ύψωμα που λεγόταν «Κλέφτης». Ήτανε δυο ταξιαρχίες εκεί, η 74 και η 75. Εγώ είχα πάρει άδεια 5 μέρες να πάω στο χωριό μου γιατί η μάνα μου δεν ήταν καλά. Και όταν γύρισα είδα το τάγμα με διοικητή τον Κουμανάκο και είχε σχεδόν διαλυθεί. «Κύριε διοικητά, τι γίνεται;», «Έχουν μεγάλες δυνάμεις» λέει. Εγώ, χωρίς να ρωτήσω κανέναν, παίρνω 15 άνδρες κι ανεβαίνω πάνω…Ήταν πολύ δασωμένη η περιοχή. Ενώ βαδίζαμε, βλέπω σε ένα σημείο, ένα πολυβολείο. Εκεί που σκεφτόμαστε πώς να προσανατολιστούμε, ακούω μια φωνή από έναν κομμουνιστή που ήταν σκοπός πάνω σε ένα δέντρο: «Σύντροφε Νίκο, ήρθα να σε αντικαταστήσω». Όπως κατέβηκε κάτω αυτός, μας είδε! «Ρε, μας φάγαν οι φασίστες!». Βγαίνω έξω, πρόλαβα να συλλάβω κι έδωσα διαταγή να μην τους πυροβολήσει κανείς. Ρίξαμε κι εμείς μερικές τουφεκιές στον αέρα κι αυτό ήταν. Όταν άκουσαν τα πυρά [οι αντάρτες] που κατείχαν θέσεις χαμηλότερα από το ύψωμα, που είχαν διώξει το Τάγμα, σου λέει τι γίνεται πάνω; Και ήρθαν χωρίς να ξέρουν. Τους ρίξαμε αλλά τι να κάνουμε 15 με 700; Οπότε τι κάνω; Παίρνω ένα μεγάφωνο κι αρχίζω: «Α’ Μοίρα Καταδρομών, μ ακούς Δημήτρη;! –Μην παραδοθούν χωρίς οπλισμό! Β’ Μοίρα Καταδρομών, άσε το τηλέφωνό σου ανοιχτό!» Κι αυτοί το έσκασαν και μπήκαν στην Αλβανία και εγώ πήρα επ’ ανδραγαθία!».

Ο σεβασμός του αντιπάλου ήταν βασικός ηθικός και πολεμικός κανόνας για τον 30χρονο τότε λοχαγό. Ακόμα και σήμερα, επαναλαμβάνει χαρακτηριστικά πως απέφυγε να σκοτώσει ανθρώπους, ακόμα και την ώρα της μάχης, ενώ σεβόταν πάντα τη ζωή των αιχμαλώτων: «Τις περισσότερες ζημιές κάναν αυτοί που ήσαν στα μετόπισθεν, στη μεταφορά πυρομαχικών, στους τραυματίες, σ΄ αυτές τις τρίχες...Παίρναν τους αιχμαλώτους που δίναμε εμείς και κάνανε το παλικάρι και σκοτώνανε. Εγώ αυτό δεν το ‘θελα ποτές…Άκου να δεις: Κάποτε με στέλνουν να ενισχύσω μια ταξιαρχία πάνω από την Άρτα. Σε ένα μοναστήρι πιάσαμε όλους τους συμμορίτες. Και διοικητής τους ήταν ένας συνταγματάρχης μόνιμος. Δεν είχανε φύγει ακόμα οι αιχμάλωτοι, κι έρχεται ένας φαντάρος που τον είχα ιπποκόμο: «Κύριε διοικητά, είναι ένας ταγματάρχης του ΣΕΜ εδώ που είδε μια όμορφη κοπέλα –αντάρτισσα– και ήθελε να τη βιάσει. Την είδα, έκλαιγε», «Τι λες ρε;» του λέω. Εκείνος ο ταγματάρχης ήταν με το στρατηγό τον Κετσέα και τους άλλους και κουβεντιάζανε…Λέω: «Μπορώ να κάνω μια ερώτηση στον κύριο ταγματάρχη από δω; Γιατί ρε πήγες να καβαλήσεις την κοπέλα; Εμείς κάνουμε αυτές τις παλιανθρωπιές για να δείξουμε ότι είμαστε ανώτεροι άνθρωποι απ’ αυτούς που κυνηγάμε;». Αυτός λέει: «Στρατηγέ, πώς επιτρέπετε στο λοχαγό σας να μου μιλάει έτσι! Δε σου επιτρέπω!». Τον πλακώνω λοιπόν στις γροθιές…Ο ΜΠαλοδήμος το ‘μαθε και τι κάνει; Τον μεταθέτει αυτόν κι εμένα μου κοπανάει 20 μέρες φυλακή αλλά με εντολή στον Κουμανάκο: Ούτε θα του το πεις ούτε θα το γράψεις στις διαδοχικές σημειώσεις…Έπειτα από ένα γράμμα, παίρνω ένα γράμμα από έναν παπά από το Βόλο και μ’ εξυμνούσε, έγραφε ότι διαβάζει κάθε μέρα στη λειτουργία το όνομά μου και παρακαλούσε το Θεό να με έχει καλά. Ήταν η κόρη του…».      

  

Η συνέντευξη δόθηκε στη Νέα Σμύρνη, στις 28 Δεκεμβρίου 2010