Του Καρίμπα...

Το Ι Τάγμα του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ καλύπτει την επιχείρηση της Αμφιλοχίας (12-13.7.1944)

Με βάση τη μαρτυρία του Νώντα Κεράτσα (Λύσανδρου)

Ρίβιο...Τρία μέτρα δεξιά της θέσης μας στήνεται το πολυβολείο με τον άριστο σκοπευτή, λεοντόκαρδο νεολαίο Κώστα Καρίμπα, 18 χρονών από το Αγρίνιο, με τέσσερις προμηθευτές και από πέρα δεξιά, άλλα τρία πολυβόλα. Σαράντα τουφέκια κι αυτόματα και 100 χειροβομβίδες. Αριστερά, στις θέσεις του Κλεομένη, διοικητή του 1ου Λόχου, υπάρχουν δυο πολυβόλα, λίγα αυτόματα, πολλά τουφέκια και 50 χειροβομβίδες. Όλα αυτά είναι στο περίπου. Στις 3 τη νύχτα, η ναρκοθέτηση έχει τελειώσει με την επίβλεψη του Κλεομένη και του Λύσανδρου και επιστρέφουν για τον τελευταίο έλεγχο στα ταμπούρια της γραμμής τους, διερχόμενοι από κάθε θέση υπενθύμιζαν την προσοχή κατά τη σύμπτυξη: να σέρνωνται κάτω απ' τις ασφάκες....Αριστερά του Λύσανδρου, ένα μέτρο μπροστά, σε ένα ταμπούρι, τοποθετούνται οι καλοί χειροβομβιστές Γιώργος Σταρακάς από το Αγρίνιο και Πλούτωνας (ψευδώνυμο), αρτεργάτης από τον Πειραιά. Οπλισμός δύο αυτόματα, ένα Parabellum, πιστόλι, ο Λύσανδρος 60 χειροβομβίδες Mills και τέσσερα μπουκάλια βενζίνης.

Τα χαράματα ψιλόβρεξε. Με το φωτισμό της μέρας ο Καρβασαράς ανταριάζει. Με το βγάλσιμο του ήλιου, οι γερμανικές ενισχύσεις φτάνουν από το Αγρίνιο. Δυο τανκς μπροστά και 18 αυτοκίνητα πίσω, γεμάτα Γερμανούς. Όσοι δεν έκαναν μάχες πολλές, δεν ξέρουν πως σπαρταρούν οι καρδιές εκείνων που δέχονται την εμφάνιση του αντιπάλου. Όσο γενναίος κι αν είσαι, την πρώτη κρυάδα θα την αισθανθείς. Τα τανκς μπορούν να μας λιώσουν, εμείς δεν έχουμε αντιαρματικό ούτε για δείγμα. Μα μετά από πέντε μάχες στην Αλβανία και είκοσι στην αντίσταση να υποχωρήσεις; Να γίνεις κιοτής;! Τα δάχτυλα πιέζουν τις σκανδάλες, τα μάγουλα πιέζουν το κοντάκι. Η φρουρά του απέναντι φυλακίου σε ετοιμότητα από τη νύχτα που ακούστηκε η μάχη στην Αμφιλοχία. Οι ενισχύσεις προχωρούν μέχρι 10 μέτρα απ' το ναρκοπέδιο και σταματούν. Έχουν αντιληφθεί τις νάρκες, φέρνουν τους ναρκοσυλλέκτες. Κατέβηκαν όλοι από τα αυτοκίνητα και τα τανκς, τρέξανε στο ναρκοπέδιο. Ένας ανέβηκε σ' ένα δέντρο και με τα κυάλια κοίταγε το βουνό 500 μέτρα πίσω από τη γραμμή μας. Άλλος αξιωματικός πήγε βαθειά στην παραλία της λίμνης. Έβγαλαν την πρώτη νάρκη. Ο Λύσανδρος δίνει το σύνθημα πυρός -Καρίμπα, φωτιά! Όλα τα όπλα λάλησαν. Σκορπάνε θάνατο...Τα λεβεντόκορμα γερμανόπουλα σωριάζονται το ένα πάνω στο άλλο, βογγητά. Αίμα βάφει το χωμάτινο δρόμο και τα νερά της λίμνης. Η ενέδρα δεν είναι πόλεμος, είναι δολοφονία, αλλά εξισώνει το συσχετισμό των δυνάμεων. Σε πέντε λεπτά της ώρας, οι Γερμανοί έχουν αφανιστεί από μπροστά μας. Όσοι δεν κατέβηκαν από τα αυτοκίνητα και όσοι δε σκοτώθηκαν, έπιασαν τον όχτο του δρόμου.

Τα πρώτα πυρά που δεχτήκαμε ήταν από το φυλάκιο. Πολλά μυδράλια και όλμοι. Βλήματα έσκαζαν δεξιά κι αριστερά μας, αστοχούσαν γιατί φοβήθηκαν μήπως χτυπήσουν τους δικούς τους. Οι Γερμανοί ενθαρρύνονται και μπαίνουν στη μάχη. Χτυπιούνται συνέχεια και ειδικά από το αριστερό μας που έχει ακριβώς από κάτω του τα γερμανικά αυτοκίνητα. Κάπου εκεί, στη γραμμή του Κλεομένη, πολεμάει κι όλη η διοίκηση του Τάγματος, με τον λοχαγό Κώστα Παπαγεωργίου, πολεμιστή της Αλβανίας, ο άνθρωπος με το γενικό πρόσταγμα. Ενεργοποιημένες και με άφθονα μέσα, οι εχθρικές δυνάμεις αντεπιτίθενται. Τα δύο τανκς κάνουν έφοδο, το ένα δίπλα στο άλλο, μυδραλιοβολούν τις θέσεις μας από τις θυρίδες. Αριστερά δεν προχωρούν γιατί είναι βραχώδες και απότομο, δεξιά δεν τους βολεύει γιατί εμποδίζουν την ορατότητα των συναδέλφων τους στο φυλάκιο, οπότε ορμούν στο κέντρο. Προσπαθούν να σπάσουν τη θέση του Λύσανδρου. Φτάνουν στα 15 μέτρα, τα βλήματα από το πολυβόλο του Καρίμπα και τα άλλα όπλα βγάζουν σπίθες πάνω στο μεταλλικό θώρακα. Οι θυρίδες βάλλονται από άριστους Ελασίτες σκοπευτές και τα μυδράλια σιγούν, οι τρεις χειροβομβιστές πετάνε τις Mills πάνω από 60 μέτρα, αυτές εκρήγνυνται πάνω τους και δίπλα στις ερπύστριες, μια ιταλική εμπρηστική βγάζει φλόγες πάνω τους μα δεν τους κάνει τίποτα. Ένα μπουκάλι βενζίνη σπάει στον πυργίσκο και πιάνει φωτιά, τους τρομάζει και κάνουν αναστροφή. Οι Mills τους ακολουθούν, μία από αυτές σφηνώνεται στην ερπύστρια, εκρήγνυται και τη σπάει. Αυτό μας έδωσε κουράγιο. Η τρομερή Mills έσβησε το μύθο του τανκ! Το ένα τανκ τώρα αποφεύγει την αργή πορεία και την κατά μέτωπο επίθεση, κόβει βόλτες και χτυπάει με τα μυδράλια μακραίνοντας ολοένα και περισσότερο. Το μεσημέρι δεν υπάρχει αξιόλογη γερμανική δύναμη στο πεδίο της μάχης. Αν δεν υπήρχε η απέναντι φρουρά, τα αυτοκίνητα θα είχαν καεί κι ο δρόμος θα ήταν νεκροταφείο. Όμως υπάρχει! Και μας θερίζει με όλα τα όπλα του, οι οβίδες του ανακατεύουν τα κορμιά μας με τη γη. 

Στις δύο το απόγευμα, από την θυρίδα του απέναντι πολυβολείου, ένα βλήμα σφηνώνεται στο κεφάλι του σκοπευτή Καρίμπα. Το πολυβόλο σίγησε, το ίδιο και η καρδιά αυτού του μεγάλου πολεμιστή. Ξαναλάλησε μανιασμένο σε άλλα χέρια. Θέρισε για την καρδιά του Καρίμπα....Για εκδίκηση...Οι χειροβομβιστές στο ταμπούρι του Λύσανδρου μέτρησαν τις χειροβομβίδες που έμειναν, σύνολο 16. Και οι τρεις όρθιοι, έριξαν έξι μαζί, σαν αστραπή -η βροντή ακολούθησε μετά από λίγα δευτερόλεπτα. Η αριστερή μας πλευρά ασχολείται αποκλειστικά με το φυλάκιο αλλά οι σφαίρες πάνε χαμένες, δεν τους βλέπουμε πίσω από τις θυρίδες των τσιμεντένιων πολυβολείων. Άδικα χαραμίζουμε τα πολύτιμα πυρομαχικά μας. 

Στις πέντε και μισή, μια νέα φάλαγγα γεμάτη γερμανοτσολιάδες από το Αγρίνιο εμφανίζεται από την ίδια κατεύθυνση, τώρα βαλλόμαστε από τρεις πλευρές. Στήνουν πολυβόλα και αναπτύσσονται προς τις θέσεις μας. Ειδοποιηθήκαμε από αριστερά, στόμα με στόμα, η δεξιά πτέρυγα να συμπτυχθεί. Σε μήκος, η απόσταση για τη σύμπτυξη δεν ήταν μεγάλη. Γύρω στα δέκα μέτρα αριστερά, 100 στην άλλη άκρη για τους δεξιά. Όποιος εκμεταλλευόταν σωστά τις ασφάκες και δεν τον έπαιρνε καμιά αδέσποτη, έμπαινε στη χαράδρα και γλίτωνε...Έμεινα τελευταίος στη σύμπτυξη με έξι αντάρτες, το στοιχείο του πολυβόλου (Γουριάς-Μπάρας-Παλληκαράκι) και τους τρεις χειροβομβιστές. Ακουμπήσαμε το πολυβόλο στον τοίχο του καπνοχώραφου και περιμέναμε τον Σταρακά που είχε καθυστερήσει. Κοιτάμε προς το αντέρεισμα και βλέπουμε καμιά διακοσαριά αντάρτες ν' ανεβαίνουν και να πλησιάζουν στον αριστερό τοίχο του καπνοχώραφου -150 μέτρα από εμάς. Γυαλίζαν οι κάνες τους στην αντηλιά, άρχισαν να φωνάζουν "συναγωνιστές" και ονόματα καπετάνιων. Άκουσα το όνομά μου, πέρασα τη φωνή για του Τσακίρη και απάντησα. Αμέσως δεχτήκαμε καταιγιστικά πυρά. Άρπαξα το πολυβόλο κι άδειασα απάνω τους όλη την ταινία. Μια ριπή γάζωσε τον Σταρακά στο κεφάλι -όλοι στην χαράδρα και δρόμο!- φώναξα. Από μένα, μείνανε 16 αντάρτες νεκροί στο πεδίο της τιμής.

Την επόμενη μέρα, συνέλευση Τάγματος για τα συμπεράσματα από την επιχείρηση της Αμφιλοχίας και την απόδοσή μας στο Ρίβιο. Ο Κλεομένης ζητάει από τον Παπαγεωργίου να εξηγήσει αυτό που έγινε με βάση τα δεδομένα της στρατιωτικής τέχνης. Και ο διοικητής του Τάγματος λέει: - Αν ήταν ο ελληνικός στρατός της Αλβανίας θα κρατούσε μισή ώρα. Αν ήταν ένας σύγχρονος ευρωπαϊκός στρατός θα κρατούσε δύο ώρες. Αυτό που έγινε στο Ρίβιο, δε μπορώ να το εξηγήσω. ..Και τότε ο Κλεομένης του λέει: -Αυτοί, συναγωνιστή ταγματάρχα, είναι οι κομμουνιστές…

Δυστυχώς επτωχεύσαμεν...

Ιστορική μέρα, πράγματι...Γύρισα από μαραθώνια παρακολούθηση των εκλογικών αποτελεσμάτων σε σπίτι φίλων. Παρήλασαν από μπροστά μου γραφήματα, αναλύσεις, σχόλια, τοποθετήσεις....Ήμουν στον κόσμο μου, παρακολουθούσα με το ανάλογο σφίξιμο στο στομάχι το ποσοστό της Χρυσής Αυγής. Από απόψε, ειλικρινά αδιαφορώ για το ποιος θα κυβερνήσει, ποιος θα συνεργαστεί με ποιον, ποιος θα υπογράψει δανειακές συμβάσεις και μνημόνια, δε δίνω δεκάρα αν θα γυρίσουμε στη δραχμή, τη μνα ή τον αντιπραγματισμό...Έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα δεν έκανε η Αριστερά αλλά μια ναζιστική συμμορία που κεφαλαιοποίησε πολιτικά την αγραμματοσύνη και το σκοταδισμό που -δυστυχώς- καλύπτει ένα μεγάλο στρώμα της ελληνικής κοινωνίας. Είκοσι νεοναζί εισέρχονται στο ελληνικό κοινοβούλιο. Αυτή είναι η πραγματική πτώχευση. Όλοι οι ευαίσθητοι αριστεροί αλλά και γενικότερα, όσοι, ανεξαρτήτως πολιτικών επιλογών, οραματιζόμαστε μια κοινωνία σκεπτόμενων και προβληματισμένων ανθρώπων, χάσαμε και πρέπει να το παραδεχτούμε. Από αύριο έχουμε ευθύνη να διαπλάσουμε συνειδήσεις εκ του μηδενός. Αν δεν θέλουμε να δούμε την ιστορία να επαναλαμβάνεται ως μαύρο χιούμορ...Καληνύχτα....

George Orwell, Politics and the english language

«Ο μεγάλος εχθρός της γλώσσας είναι η ανειλικρίνεια. Όταν υπάρχει ένα κενό ανάμεσα στις πραγματικές και στις διακηρυγμένες προθέσεις κάποιου, τότε στρέφεται κανείς σε μεγάλες λέξεις και εξαντλητικούς ιδιωματισμούς, όπως μία σουπιά που φτύνει μελάνι. Στην εποχή μας δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως «μείνε έξω από την πολιτική». Όλα τα ζητήματα είναι πολιτικά και η ίδια η πολιτική είναι ένας σωρός από ψέματα, εισβολές, εξαπατήσεις, μίσος και σχιζοφρένεια. Όταν η γενικότερη ατμόσφαιρα είναι κακή, η γλώσσα πρέπει να υποφέρει»

Επιστροφή στην οδό Μελενίκου

Αν με κρατήσω ατόφιο κι ολόκληρο,
φοβάμαι
πως δεν θα τα καταφέρω να χωρέσω πουθενά.
Οι φίλοι θα συνεχίσουν να ενδιαφέρονται για την πάρτη μου. 
Οι γυναίκες θα χρειάζονται όλο και λιγότερες δικαιολογίες για να εξαφανίζονται.
Οι γονείς μου θα συνεχίσουν να καμαρώνουν χωρίς να ξέρουν ακριβώς γιατί.
Οι υπεύθυνοι θα έχουν επιχειρήματα για να με κράζουν.
Τα βιβλία θα κρύβουν ολοένα και πιο επιδέξια τα μυστικά τους.
Το φαγητό και το κρασί θα χάνουν με γεωμετρική πρόοδο τη γεύση τους.
Και τα προφυλακτικά θα συνεχίσουν να σκίζονται, αφήνοντάς με ημιτελή, άγρυπνο και χωρίς άλλοθι.

Η λέξη "ψυχή" ακούγεται πια σαν κλωτσιά σε τενεκέ. 
Ευπρεπίζω τα λόγια μου,
μόνο από σεβασμό σε αυτό που ήμουν κάποτε.
Προσθέτω κάθε μέρα μικρά κβάντα ζωής, αφαιρώντας αντίστοιχα κβάντα νοήματος.
Θέλω να λιγοστέψω και να εξαφανιστώ.
Γιώργο, σε πεθύμησα πολύ.

Μανιφέστο γραμμένο στο αμπάρι, εν μέσω καταιγίδας

Η πολιτική μου τοποθέτηση μοιάζει με κείνους τους σπόρους που τους φυτεύαμε παιδιά στο βρεγμένο βαμβάκι και άνθιζαν. Δεν έχει βαθιές ρίζες σε οικογενειακές καταβολές, τοπικές ιδιαιτερότητες ή "ταξικές" συντεταγμένες. Όπως για πολλούς -υποψιάζομαι- είναι μια ημι-λογική, ημι-συναισθηματική αυτοκατάταξη. Αν έπρεπε να προσδιορίσω τις απαρχές της, θα έλεγα πως είναι καμωμένη μέσα από κάποιου είδους συναισθηματική εμπλοκή με το αντικείμενό μου. Ήταν η μέρα της εισόδου μου στο πανεπιστήμιο, Σεπτέμβριος του 2002, μια από τις κορυφαίες ημέρες της ζωής μου. Οι πρώτες συνομιλίες πολιτικές, μέσα από το πρίσμα της ιστορικής έρευνας. Το μονοπάτι της ιστορίας παρήγαγε άλλους κόσμους, παράλληλους, ιδεατούς, συμπληρωματικούς της καθημερινότητας, προκαλούσε έντονο ενδιαφέρον για ζητήματα κοινωνίας, πολιτικής, οικονομίας. Έπεφτα με τα μούτρα σε έργα κοινωνικής ιστορίας, όσα μιλούσαν για τάξεις και διαστρωματώσεις. Μ' είχε συνεπάρει το (δύσκολο) βιβλίο του Αλφέλντυ για τη ρωμαική κοινωνία, προτιμούσα Γκάρνσευ-Σάλλερ από Ροστόφτσεφ, ακόμα και το λήμμα της Σοβιετικής Εγκυκλοπαίδειας για το Βυζάντιο ηχούσε απείρως πιο οικείο στα αυτιά μου από τις στεγνές, άψυχες αναλύσεις της Χριστοφιλοπούλου. Διψούσα για ερμηνείες ιστορικών συμπεριφορών, επιλογών, γεγονότων, οι ρήξεις με γοήτευαν με τις προκλήσεις τους. Αυτό δε σημαίνει πως το διάβασμα προγήθηκε της πολιτικοποίησης ούτε την παρήγαγε. Δεν πορεύτηκα με βιβλιογραφίες. Επικροτούσα, όπως και πολλοί άλλοι, συγγραφείς και τίτλους βιβλίων που δεν είχα διαβάσει ακόμα (κι ας το παίζω συχνά έξυπνος για όσους κάνουν το ίδιο), υπήρχε μια κεκτημένη ταχύτητα σε όλα αυτά, κάτι το αβέβαιο, μια ανασφάλεια για την επάρκεια ή μη του "ανήκειν" (ίσως ευτυχώς που δεν είχα παππού Μακρονησιώτη, μπαμπά στο Πολυτεχνείο,  χωριό χαροκαμένο απ' τον Εμφύλιο, τίποτα απτό και μονοσήμαντο), επιλογές αδιαμόρφωτες μέσα σε ένα κλίμα ελευθεριότητας, πολύχρωμες αφίσες στο γυμνό μπετό της Φιλοσοφικής, τα τραπεζάκια των ΕΑΑΚ, τα παιδιά της ΚΝΕ, πρώτες φιλίες που κρατάνε ως σήμερα, νυχτερινές βόλτες στο Θησείο και το Μοναστηράκι. Φιλίες και συμπάθειες. Χημεία. Μοιραία, ο σεβασμός στο χαρακτήρα, το ήθος και το επιστημονικό κύρος καθηγητών έπαιρνε πολιτικό χρώμα. Ο Αντώνης Λιάκος και η υπόρρητη αναφορά στο ηρωικό του παρελθόν με κείνα τα αξέχαστα βιβλία στο σεμινάριο, απ' τις Φυλακές της Αίγινας με τη σφραγίδα της χουντικής λογοκρισίας, ο Χάγκεν Φλάισερ-είδωλο για πολλά, σύν όλα όσα μάντευα για την πολιτικοποιημένη και ταραγμένη νιότη του, ο υπέροχος Κώστας Γαγανάκης να μας παρακινεί ανοιχτά έξω από την αίθουσα να ρίξουμε το Νόμο-Πλαίσιο, όπως η δική του γενιά έριξε τον 815. Μετά η πρώτη εμπειρία στο δρόμο. Δεν καταγράφουμε μόνο, κάτι πάμε να γράψουμε κι εμείς. Οι μαζικές κινητοποιήσεις του 2006-2007, το ξύλο στον Άγνωστο Στρατιώτη, η βία των ΜΑΤ κι ο φόβος (δυνατότερο δεν είχα ξανανιώσει) εμπέδωνε την ταύτιση. Έτσι κι αλλιώς, συναισθηματικά και ψυχολογικά ανήκα στους παρασυνάγωγους και τους αδύναμους, με αναγούλιαζε η ΔΑΠ και η απολίτικη συμπεριφορά. Η επιλογή στρατοπέδου για τη γενιά μου δεν είχε πολλές ομοιότητες με προηγούμενες εποχές, όταν τα στρατόπεδα έμοιαζαν καθοδηγούμενα από απόλυτα μανιχαιστικές, συγκρουσιακές, χωρίς γκρίζες ζώνες, αλήθειες και θέσφατα. Κολυμπούσα σε ένα αμυντικό σχετικισμό, μια πειθαναγκαστική αμφιβολία, μια αμφισβήτηση, έναν φόβο της έκθεσης. Αιτίες τα παραπάνω όλων των δεινών, των αποτυχιών και των πόνων μου, αλλά δε μετανιώνω γιατί με διαφύλαξαν από απόλυτες αλήθειες (ένας ίλιγγος οι απόλυτες αλήθειες, σημείο σύμφυσης και ταυτόχρονα αντίφασης ανάμεσα στον έρωτα και την "επανάσταση"). Αντιδρούσα αυθόρμητα σ' αυτό, τσινούσα με την αδιαλλαξία και τα ευαγγέλια (για αυτό και δεν οργανώθηκα ποτέ). Κράτησα τον εαυτό μου αλλά και τις γοητευτικά αδόμητες απόψεις μου. Με σταθερό και αμείωτο θαυμασμό για τους οργανωμένους, δέος για την οργανωμένη πάλη, σκέψεις για την αναγκαιότητα, το νόημα και την έκφρασή της. Υπόστρωμα σ' αυτό η αρχαία σκουριά που έμεινε στις κατακόμβες της ψυχής μου από τις ατέλειωτες συζητήσεις με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, χειραψίες που καίνε ακόμα την παλάμη μου, αγωνιστές της Δικτατορίας, απελπισμένοι επαναστάτες, κατάλοιπα μιας εποχής κλέους και δόξας. Είμαι αριστερός. Δεν είμαι μαχητικός ούτε γενναίος. Μα έχω κρατήσει σε μια μεγάλη, διαφανή γυάλα με νερό λέξεις και έννοιες, όπως Τιμή, Αξιοπρέπεια, Αλληλεγγύη, Σεβασμός, Διάλογος, Συναίσθημα, Ήττα, Μοναξιά, Αδυναμία, Αγώνας.